BLOG | 20-08-2020

• Het gras is groener waar je het water geeft •

Ik sprak recent een manager die vertelde over het verandertraject binnen zijn organisatie. “We hebben er ontzettend veel energie in gestoken, maar onze veranderplannen lijken wel stekjes die we planten en stuk voor stuk na een tijdje weer verdorren”, zo vertrouwde hij me toe. Zijn teleurstelling was hoorbaar en voelbaar. Niet alleen het verandertraject op organisatieniveau verliep stroefjes. Ook de ontwikkeling van individuele medewerkers bleef volgens de manager – alle inspanningen ten spijt – achter: “Gek eigenlijk”, zei de manager mismoedig. “We hebben toch concrete en SMART-doelen benoemd, maar de focus verslapt gedurende het traject. Zo komen we niet vooruit.”  

De ervaringen van deze manager zijn geen uitzondering. Veel organisaties, teams en personen vinden veranderen een lastig iets. Hoe vaak mislukken (jouw) goede voornemens? En hoe vaak strandt een prachtig project dat vol ambitie wordt gepresenteerd, tot het lachertje van de jaarlijkse bedrijfsborrel?” Herkenbaar?

Sturing geven aan verandering? Een handleiding voor het brein!

Natuurlijk zijn er tal van benaderingen, theorieën en methoden voor gedragsverandering. Maar welke aanpak je ook kiest, als je weet hoe het brein werkt – als je rekening houdt met de condities waaronder het brein het beste leert en ontwikkelt – dan kun je effectief sturing geven aan verandering. In dit artikel geven we je enkele concrete tips. Zie het als een handleiding voor het brein. We gaan er daarbij van uit dat een verandering op organisatieniveau de optelsom is van allerlei veranderingen in kennis, gedrag en attitude op individueel niveau

Focus op het gewenste eindresultaat?

Alles wat je aandacht geeft, groeit. Dat geldt ook voor het brein. Het BCL breinprincipe focus gaat over aandacht krijgen en aandacht richten van je medewerker, deelnemer of coachee. Bij leren, ontwikkelen en veranderen is gerichte aandacht enorm belangrijk, pas dan worden nieuwe neurale paden in het brein aangelegd. Je stort letterlijk een fundament voor leren en ontwikkelen.

-
Focus lijkt tegenwoordig een ‘schaars goed’ te worden. De afgelopen jaren is onze gemiddelde aandachtspanne gehalveerd van 16 naar 8 seconden.
-

Focus lijkt tegenwoordig een ‘schaars goed’ te worden. Hoe snel ben je afgeleid door een pushbericht op je smartphone, de drang om snel even social media te checken, hey… een WhatsAppje van een vriendin…. We lijken steeds minder goed onze aandacht te kunnen richten en ons langdurig te kunnen concentreren. In keiharde cijfers: de afgelopen jaren is onze gemiddelde aandachtspanne gehalveerd van 16 naar 8 seconden.

Aandacht krijgen en aandacht houden zijn dus uitdagingen. Hoe help je het brein op weg? Sowieso geeft ons brein aandacht aan in het oog springende gebeurtenissen zoals een flits of een verandering in geluid. Niet voor niets zijn statusupdates waarbij je computer een ‘pling’ laat horen, zo verleidelijk. Ook geeft ons brein veel aandacht aan gezichten, aan alles wat nieuw is en aan onze eigen naam. Het kan helpen om daarbij even stil te staan bij de bewuste en onbewuste processen in het brein.

Maak gebruik van de drie breinnetwerken

We hebben drie verschillende breinnetwerken; drie systemen die een rol spelen bij ontwikkeling: ons denkbrein, ons emotiebrein en ons gewoontebrein.

Het denkbrein is het belangrijkste ‘systeem’ bij bewuste processen. Dit deel van het brein helpt ons om te plannen, vooruit te kijken, bewuste keuzes te maken en goede beslissingen te nemen. Dit breinsysteem is verantwoordelijk voor bewuste reflectie, logisch nadenken, oplossen van problemen etc. Bij zaken die het denkbrein aangaan, moet je rekening houden met twee factoren:

Het denkbrein is langzaam en heeft veel gerichte aandacht en concentratie nodig. Het kan zich maar richten op één taak tegelijk. Wat betekent dit concreet? Als het leer- of veranderdoel ver weg ligt van het huidige gedrag, moet je continu blijven focussen en de aandacht richten op het doel. Keep the eyes on the prize. Een belangrijke tip voor managers en coaches: richt je niet op vijf doelen tegelijk. Het worden gegarandeerd vijf stekjes die gaan verdorren. Laat je medewerker of coachee focussen op één plantje en geef samen structureel water.

Het denkende brein is een energievreter, waardoor het snel vermoeid raakt en uitgeput is. Op het eind van een werkdag is ons denkbrein vaak ‘op’. De andere breinsystemen nemen dan de regie in onze bovenkamer over; breinsystemen die vooral actief zijn in de onbewuste processen.

Het emotiebrein en het gewoontebrein zijn een beetje de dino’s van onze grijze massa: evolutionair gezien zijn ze veel ouder en ze vragen veel minder breinenergie. Je verwacht ’t misschien niet, maar juist onbewuste processen spelen een belangrijke rol bij het slagen van verandering. Zoals Ap Dijksterhuis in zijn boek ‘Het slimme onbewuste’ al stelde: “Ons onbewuste is zeer bepalend. Het heeft een verwerkingscapaciteit die ongeveer 200.000 keer zo groot is als die van het bewustzijn (ons denkbrein).” Kortom: het emotie- en gewoontebrein spelen een uitermate grote rol bij (blijvende) gedragsverandering.

Ons emotiebrein is zeer betrokken bij alles wat aandacht krijgt. Grappig: we geven onbewust aandacht aan alles wat we mogelijk als een bedreiging of juist als een succes ervaren. Ons emotiebrein is gek op beloningen en vermijd gevaar. Dus…wat doe je als ons denkbrein vermoeid raakt en het emotiebrein in controll komt? Beloon, vier, en deel successen. Laat progressie zien.

Tot slot nog ons gewoontebrein. Je zou het bijna kunnen zien als onze reflexen: alles wat we geautomatiseerd hebben. Maar gewoontes zijn taai. Stel je voor: je bent op bezoek bij je tandarts. Je tandarts adviseert je na de controle je tandenborstel iets anders te richten voor een gezonder tandvlees. Zelfs dan kost het je minimaal zes weken elke dag poetsen voordat deze nieuwe houding tot een nieuwe gewoonte is geworden. Zes hele weken voor zoiets simpels. Hoeveel tijd heb je dan wel niet nodig om ingewikkelde werkpatronen en gedrag te veranderen. Je kunt nog zo’n mooie SMART-doelen formuleren, als het ontbreekt aan volharding, dan kun je die net zo goed in de prullenbak kieperen. Hupsakee!

5 Praktische tips voor succesvolle veranderingen

Terug naar de manager. Wat ging er mis? Hij had zijn verandertrajecten volledig gebouwd op het denkbrein en liet onbewuste processen ingegeven door het emotie- en gewoontebrein buiten beschouwing. Wat jij hier als coach of leidinggevende van kunt leren?  Ik geef je 5 praktische tips.

1.

Focus altijd op één doel tegelijkertijd en geef veel water zodat de plant mooi groen en groot wordt. Ook in de waan van de dag… Start de dag met focus op het doel.  

2.

Voedt het emotiebrein. Vier kleine successen. Wat ging vandaag beter dan gisteren? Zo creëer je vruchtbare grond voor een volgend stekje.  

3.

Bespreek de gevaren, de bedreigingen die ons emotiebrein gescand heeft. Wat als het niet lukt? Als ons brein de nieuwe situatie als een gevaar – een bedreiging – ziet, dan zakl het de neiging hebben om weg te bewegen.

4.

Gewoontes zijn taai. Zorg voor veel (breinveilige) training en vlieguren zodat het een nieuwe gewoonte wordt. Breinveilig? Iedere eerste pannenkoek mag mislukken toch? Fouten maken moet en mag. Laat medewerkers experimenteren!  

5.

Tot slot: creëer een breinvriendelijke omgeving. Een omgeving waarin letterlijk rust is (omdat breinenergie niet onuitputtelijk is). Gun mensen hun pauzes, las reflectiemomenten in, juich het toe dat medewerkers tussen de middag een rondje gaan wandelen, bestook ze ’s avonds niet onnodig met e-mails of berichtjes. Geef jezelf en medewerkers de tijd om bewust telkens de juiste ‘stekjes’ aandacht te geven. En zorg ervoor dat collega’s elkaar helpen om te kunnen focussen.

Kennismakingsworkshop Coachen met Breinkennis

Wil je eens proeven van de mogelijkheden om met behulp van breinkennis veranderingen te bewerkstelligen? Kom dan naar onze kennismakingsworkshop Effectiever coachen met de 6 Breinprincipes op 6 oktober aanstaande of download ons eBook 'Effectiever coachen met Breinkennis'.