BLOG | 24-11-2018

• Breincentraal (bege)leiderschap in een VUCA wereld •

Een term die de laatste tijd steeds vaker opduikt in relatie tot (persoonlijk) leiderschap, is VUCA. Maar wat is dat eigenlijk? Is ’t een zoveelste, uit Amerika overgewaaide hype (die ook wel weer voorbij waait) of kun je er echt iets mee? En ligt er een link met breincentraal (bege)leiderschap: leidinggeven of begeleiden op basis van kennis over het brein? BCL Associate Gertie Verreck zocht het voor je uit. 

Wat is VUCA?

VUCA is een afkorting voor:
Volatile: snel veranderend.
Uncertain: onzeker.
Complex: complex.
Ambiguous: vaag of dubbelzinnig.

Klinkt theoretisch. Nu de praktijk. VUCA over een continue veranderende markt met hoge onzekerheid en complexiteit die lang niet altijd helder is. Een wereld waarin wij ons nu bevinden en die de komende jaren steeds meer VUCA gaat worden. Spannend, maar soms ook moeilijk. Want snelle en complexe veranderingen vragen om een andere manier van organisaties besturen (10 jaren plannen, vergeet ’t maar) een andere manier van werken, een continue nieuwsgierige leerhouding (stilstaan is achteruitgang) en dus ook een andere manier van (bege)leiden. Een manier waarbij de knoppen van Autonomie, Status en Overtuiging over Ontwikkelbaarheid (ASOOO®) – de knoppen voor een op groei gerichte mindset - onmisbaar zijn.

Hoe ontwikkel je een VUCA brein?

De door het BCL Instituut ontwikkelde ASOOO-benadering – de basis voor breincentraal (bege)leiderschap – bestaat uit drie ‘knoppen’ waaraan je als leidinggevende kunt draaien om het brein open te zetten voor leren, bewegen en veranderen. Knoppen waarmee je de intrinsieke motivatie van je medewerkers kunt beïnvloeden, waarmee je invloed kunt uitoefenen op de wijze waarop ze omgaan met feedback en waar je bovenal mee kunt ‘regelen’ in hoeverre mensen in een ontwikkelstand komen én blijven. Die drie knoppen zijn Autonomie, Status en Overtuiging over Ontwikkelbaarheid.

Autonomie & status

Autonomie en status zijn factoren die inwerken op het emotionele brein. Het zijn twee krachten met een sterke onderlinge relatie. De één – autonomie – gaat over het individu, de ander – status -gaat over mijzelf in een groep. Autonomie en status zijn kortom twee krachten die een onderlinge relatie hebben: het individu en de groep.

Autonomie gaat over individuele invloed en keuzemogelijkheden. Ieder mens heeft behoefte aan een zekere mate van autonomie; de een meer dan de ander. Maar mensen zijn ook sociale wezens en dat betekent dat ze altijd op zoek zijn naar een balans tussen individuele vrijheid en de verbondenheid in een groep. En daar komt Status om de hoek. Status bepaalt de relatieve positie in een groep. Door aan de knoppen van Autonomie en Status te draaien, draai je aan de dopaminekraan in het brein. Hoe meer dopamine, hoe meer het brein openstaat voor ontwikkeling.

Die dopaminekraan kun je het beste vergelijken met de mengkraan in je douche of bad. ’t Is geen kwestie van open- of dichtdraaien, maar een zorgvuldige mix die per persoon verschilt. De één doucht het liefst met water op 32 graden terwijl de ander liever ronddobbert in een heet bad. En zo is ’t ook met Autonomie en Status. Autonomie bijvoorbeeld kan vele vormen aannemen zoals invloed op wat je doet, wanneer je het doet, met wie je het doet, waar jet het doet. Het helpt om stil te staan bij je werknemer en te bevragen op de behoefte hierin. Als (bege)leider moet je die ‘mengkraan’ leren bedienen.

Overtuiging over Ontwikkelbaarheid

De drie O’s in de ASOOO®-benadering staan voor Overtuiging over Ontwikkelbaarheid. In een VUCA wereld zou je dit kunnen vertalen als de overtuiging om mee te kunnen in een steeds veranderende, complexe wereld waarin de toekomst onzeker is. We spreken dat van een groei mindset: de overtuiging dat je ergens (nog) beter in kunt worden, dat je kunt veranderen en dat je openstaat voor nieuwe uitdagingen.

Je brein in shape in een VUCA wereld: 6 praktische tips

Tip 1

Houd – al dan niet samen met anderen – eens jouw organisatie onder de VUCA-loep. Welke ontwikkelingen voorzie je voor jouw organisatie?

Tip 2

Zorg voor keuzemogelijkheden voor jezelf en anderen. Kies één of enkele aspecten waar jij graag een ontwikkeling zou willen maken. Op welke manier zou jij een eerste stap willen zetten?

Tip 3

Kijk met regelmaat naar je eigen progressie: vergelijk jezelf eens met je ‘vroegere zelf’. Hoe acteerde je een paar jaar geleden? Waarin ben je al gegroeid? Maak er een gewoonte van om regelmatig jezelf te evalueren en jouw persoonlijke groei te ‘vieren’.

Tip 4

Status hangt sterk samen met erkenning en gezien worden. Kijk eens om je heen in je team… Is hier veel aandacht voor? Geef je weleens complimentjes? Heb je oog voor best practices? Hoe zou je hier zelf en als team stappen in kunnen zetten?

Tip 5

Kijk eens in de spiegel…  Sta je weleens stil bij jouw eigen oprekbaarheid; jouw mogelijkheden voor ontwikkeling? Met andere woorden: wat is jouw mindset? Welke overtuiging heb jij ten aanzien van jouw eigen ontwikkeling en die van anderen als het gaat om schakelen in de VUCA wereld? Welke houding wil je aannemen?

Tip 6

Wie is voor jou een rolmodel als het gaat om veranderen en ontwikkelen? Kijk eens naar zijn of haar gedrag en bevraag de ander. Hoe heeft hij stappen gezet? Kun je, uiteraard in jouw eigen uniekheid, iets afkijken om zelf een volgende stap te zetten?